مغز تازه پدرها پس از بچه‌دار شدن تغییر می‌کند

پژوهشگران مغزهای تازه‌پدرها را اسکن کردند تا این تغییرات مغزی را وجود آنها را حدس می‌زدند کشف و بررسی کنند. شواهد به دست آمده از بررسی‌های حیوانی نشان داده بود که دوران تازه پدر شدن یکی از زمان‌هایی است که مغز مرد انعطاف‌پذیری عصبی یا نوروپلاستیسیتی افزایش‌یافته‌ای را شان می‌دهد.

داربی ساکسب، استاد روانشناسی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و سرپرست این تحقیق می‌گوید: «دوران تازه‌ پدر شدن یک دوران تطابقی است که در آن پدران می‌آموزند چگونه از نوزادانشان مراقبت کنند، نشانه‌های رفتاری آنها را درک و با آنها ارتباط برقرار کنند.

ساکسب یادآور شد:‌ «همه این کارها نیاز به رشد کردن، تغیر پیدا کردن و توسعه یافتن مغز دارند تا انجام این مجموعه رفتارهای جدید امکان‌پذیر شود.

به گفته او، مغز انسان در طول دوران‌های گوناگون زندگی از جمله در ابتدای دوران کودکی و نوجوانی دستخوش تغییرات متعددی می‌شود. افراد همچنین هنگام نواختن یک ساز موسیقی، صحبت کردن به یک زبان تازه یا گذراندن یک دوره رواندرمانی انعطاف‌پذیری مغزی پیدا می‌کنند.

ساکسب می‌گوید گرچه پژوهش‌های بیشتری درباره تغییرات مغزی تازه‌مادران نسبت به تازه‌پدران وجود دارد، اما تحقیقات در مورد هر دوی آنها هنوز محدود است.

مغز تازه‌پدرها هم مانند تازه‌مادرها تغییر می‌کند

این پژوهشگران برای بررسی این موضوع در آمریکا و اسپانیا مغزهای ۴۰ پدر در انتظار، نیمی در هر کشور را اسکن کردند. آنها همچنین مغزهای یک گروه مقایسه شامل ۱۷ مرد بدون بچه را نیز در اسپانیا اسکن کردند.

پژوهشگران اسپانیایی مغزهای ۲۰ پدر را پیش از اینکه همسرانشان باردار شوند و سپس حدود دو تا سه ماه بعد از زایمان همسرانشان اسکن کردند. پژوهشگران آمریکایی پدران در انتظار را هنگامی که همسرانشان را در سه‌ماهه سوم بارداری یعنی در تقریبا ۳۰ هفتگی بودند، اسکن کردند. آنها بار دیگر هم مغزهای این مردان را هنگامی که کودکانشان ۷ تا ۸ ماه شده بودند، اسکن کردند.

این پژوهشگران به دنبال یافتن تغییراتی در مغز پردها مشابه تغییرات مشاهده شده در مغز مادرها بودند که کاهش‌های شگفت‌انگیز حجم ماده خاکستری در آن رخ می‌دهد.

ساکسب می‌گوید: « تصور می‌کنید که با شروع دوران جدیدی از زندگی مغز شروع به رشد کردن کند. اما در عوض به نظر می‌رسید که مغز در واقع به طریقی یکپارچه‌تر و کارآمدتر شده است، این افزایش کارآمدی مغز زنان به خصوص در مناطق مربوط به شناخت اجتماعی رخ می‌دهد که به پیوندعاطفی مادر با نوزادش مربوط هستند. ما کنجکاو بودیم که ببینیم آیا الگوهای مشابهی در مغزهای پدران هم وجود دارد یا نه و بر اساس آنچه یافتیم تا حدی اینگونه بود.»

به گفته ساکمب، تغییراتی که در مغزهای مردان رخ داده بود، کمتر بارز بودند، تغییراتی ظریف‌تر بودند و به طور خاص در لایه فوقانی قشر مغز رخ داده بودند، نه در مناطق زیرقشری که بیشتر در عواطف، شناسایی تهدید و چالاکی نقش دارند و تغییرات در آنها در مادران به چشم می‌خورد.»

پژوهشگران دریافتند در مردان مهمترین تغییرات در قشر مغز رخ می‌دهد. اسکن‌های مغزی نشان‌دهنده تغییراتی در بخش‌هایی از قشر مغز بود که اطلاعات بینایی را پردازش می‌کنند و بخشی از شبکه پیش‌فرض مغز هستند که می‌تواند هنگام خیالبافی، یادآوری خاطرات یا فکر کردن درباره آینده فعال شود. این مناطق مغز ممکن است در هم‌دلی هم نقش داشته باشند.

این پژوهشگران هنوز در تلاش هستند که دریابند دلیل این تغییرات چیست.

ساکسب می‌گوید: «نکته جالب این است که در مردان حتی بدون تاثیر مستقیم بارداری آنچنانکه در زنان رخ می‌دهد، این تغییرات مغزی به وجود می‌آیند.» به گفته او، احتمالا تجربه تعامل با نوزاد این انعطاف‌پذیری عصبی را ایجاد می‌کند.

ساکب می‌گوید شاید علت تفاوت‌های این تغییرات مغزی در مردان گوناگون، تفاوت‌ها در رفتارهای پدری‌ آنها باشد. برخی از پدرها بسیار در مراقبت از نوزاد دخیل می‌شوند و برخی دیگر کمتر در این مورد دخالت می‌کنند.

یافته‌های این بررسی اخیر در ژورنال Cerebral Cortex منتشر شده‌اند.

نقش شبکه پیش‌فرض مغز

کارشناسان می‌گویند امروزه آگاهی بیشتری درباره تفاوت‌های جنسیتی مغزهای مردان و زنان چه از لحاظ ساختاری و چه از لحاظ کارکرد بوجود آمده است.

شبکه پیش‌فرض مغز یا Default mode network مفهومی است که حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است که میان دانشمندان مغز رواج یافته است. ایده این است که مغز حتی هنگامی که فقط به وظایف روزانه فکر می‌کند، فعال است و این تامل مداوم نتیجه کارکرد همین شبکه پیش‌فرض است.

همچنین این که فرد در چه نقطه‌ای از دوره زندگی‌اش قرار داشته باشد، هم تفاوت‌هایی ایجاد می‌کند. کانون تمرکز فکری یک شخص در دهه ۲۰ زندگی‌اش با کانون تمرکز فکری‌اش در دورانی که بچه‌دار می‌شود یا دورانی که فرزندانش به سنین نوجوانی می‌رسند یا هنگامی که دوران بازنشستگی‌اش فرا می‌رسد، متفاوت است و به همین علت شبکه پیش‌فرض مغز هم دچار تغییر می‌شود.

بررسی‌های دیگر مادران را برای دوره‌های طولانی‌تر پیگیری کرده‌اند تا ببینند آیا تغییرات پس از بارداری در مغز به حد پایه باز می‌گردند یا دائمی هستند و انجام بررسی‌های مشابه مغز پدران هم ضرورت دارد.

۲۳۳۲۳۳