سونامی سل در ایران؛ راه‌های اصلی انتقال

«سل» یک بیماری عفونی واگیر است که در اثر میکروبی میله‌ای شکل به نام «باسیل سل» ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به هر قسمتی از بدن انسان مانند استخوان‌ها، مفاصل، مغز، کلیه، پوست و … حمله و آن‌ها را گرفتار کند، اما به دلیل نیاز و علاقه زیاد این میکروب به اکسیژن، در ۸۰ درصد موارد، ریه‌ها را هدف حمله خود قرار می‌دهد.

راه اصلی انتقال بیماری سل
راه اصلی انتقال میکروب سل از طریق هوا و تنفس است و، چون انسان به نفس کشیدن زنده است بنابراین هر کسی می‌تواند این میکروب را از طریق تنفس دریافت کند و به بیماری سل مبتلا شود.

عطسه، سرفه، صحبت کردن و حتی خندیدن بیمار مبتلا به سل ریوی، باعث می‌شود قطرات ریز حاوی میکروب سل در هوا پراکنده شوند؛ این قطرات می‌توانند به مدت چند ساعت در هوا معلق بمانند و اگر فردی سالم در هوای آلوده به این قطرات ریز، تنفس کند میکروب سل وارد ریه‌های او خواهد شد. با این وجود تماس طولانی و نزدیک با بیمار باعث انتقال بیماری می‌شود.

پس از انتقال میکروب سل به فرد سالم چه اتفاقی می‌افتد؟
اغلب افراد پس از ورود میکروب به ریه‌ها بیمار نمی‌شوند، زیرا سیستم دفاعی بدن، آن‌ها میکروب را مهار کرده و از تکثیر آن و ایجاد بیماری جلوگیری می‌کند؛ در واقع میکروب سل به حالت نهفته و غیرفعال در بدن آن‌ها باقی می‌ماند و این عده علائم بیماری را نداشته و میکروب را به دیگران انتقال نمی‌دهند، از هر ۱۰ نفر که میکروب سل در بدن آن‌ها وجود دارد تنها یک نفر در طول عمر خود ممکن است به بیماری فعال سل مبتلا شود.

این موضوع به علت ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن و به دنبال آن فعالیت مجدد و تکثیر میکروب اتفاق می‌افتد. پس هر عاملی که موجب ضعف سیستم ایمنی فرد آلوده به میکروب سل شود، ممکن است باعث بروز بیماری فعال سل در او شود.

علائم سل ریوی چیست؟
علائم سل ریوی عبارت است از:

سرفه مداوم به مدت ۲ هفته یا بیشتر که می‌تواند با خلط همراه باشد یا نباشد (سرفه مداوم شایع‌ترین علامت بیماری است)

 تب (عصر‌ها بیشتر بروز می‌یابد)

 کاهش وزن

عرق کردن شبانه

بی‌اشت‌هایی

خستگی زودرس و ضعف عمومی

گاهی درد قفسه سینه و تنگی نفس و خلط خونی

راه تشخیص سل چیست؟
بهترین و ساده‌ترین راه تشخیص سل ریوی در افراد مشکوک، تهیه خلط و ارسال آن جهت آزمایش است، هر چند گاه از کشت خلط، عکس‌برداری قفسه سینه و برخی آزمایشات دیگر نیز ممکن است کمک گرفته شود.

سل درمان می‌شود؟
سل یک بیماری کاملا قابل درمان است، البته به این شرط که بیمار دارو‌های ضد سل را با دقت، به طور کامل و منظم و به مدت حداقل ۶ ماه به طور روزانه مصرف کند.

آخرین آمار وضعیت بروز سل در ایران
طبق اعلام وزارت بهداشت، تعداد کل موارد مبتلا به سل شناسایی شده در سال ۱۴۰۲ در کشور ۷۲۶۱ نفر بوده است. در سال گذشته از کل موارد مبتلا به سل در کشور، ۵۷ درصد موارد مرد و ۲۴ درصد موارد غیر ایرانی و از اتباع بودند.

نمودار‌های زیر روند شناسایی سل در ایران طی سال‌های اخیر را نشان می‌دهد.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری سل
تشخیص به موقع و درمان کامل بیماران موثرترین روش پیشگیری از ابتلای اطرافیان به سل محسوب می‌شود. در عین حال داشتن رفتار‌های سالم و بهداشتی زیر توسط بیماران باعث کمک به پیشگیری از بیماری می‌شود.

راه‌های پیشگیری از انتقال سل عبارتند از:

پوشاندن دهان و بینی با دستمال در هنگام سرفه و عطسه

خودداری از ریختن آب دهان و خلط روی زمین

خوردن غذا‌های سالم به مقدار کافی

تهویه مناسب محل زندگی و کار با هوای تازه

خودداری از مصرف سیگار

واکسنی برای پیشگیری از سل وجود دارد؟
تزریق واکسن «ب ث ژ» به نوزادان در بدو تولد برای جلوگیری از ایجاد اشکال شدید و کشنده بیماری سل در سنین کودکی، یکی از راه‌ها برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است و راز موفقیت در کاهش موارد ابتلا به بیماری تلقی می‌شود.