جذبِ نادرست روده باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟

مهران بابایی با حضور در برنامه «طبیب» شبکه سه سیما در خصوص فیزیولوژی روده کوچک گفت: این عضو از همه اعضای موجود در بدن انسان بزرگ‌تر است، اما از لحاظ قطری از روده بزرگ، کوچک‌تر است، حدوداً بین ۳ تا ۶ متر است، یکی از نکات مهم این است که فقط سطح روده کوچک دارای پرز است و در زمان فعالیت سطح جذب ۶۰۰ برابر می‌شود یعنی دو برابر سطح زمین تنیس، چون همه موادی که ما استفاده می‌کنیم نهایتاً سه ماده مهم قند، چربی و پروتئین است، این روده کوچک است که جذب‌ها را انجام می‌دهد و این تفاوت اساسی روده کوچک و بزرگ است.

وی ادامه داد: اگر جذب به درستی صورت نگیرد، علائمی در بدن ظاهر می‌شود که در اصل مربوط به روده کوچک است، اما مشکل در نقاط دیگر خود را نشان می‌دهد، مثل گرگر دست و پا که شاید به دلیل عدم جذب کلسیم یا منیزیم در روده کوچک باشد، کم‌خونی که ممکن است به دلیل عدم جذب آهن باشد، التهاب زبان که ممکن است به دلیل کمبود ویتامین ب ۱۲ و آهن باشد، یا در موضوع نفخ‌ها که معمولاً روی معده متمرکز می‌شویم، اما ممکن است به دلیل مشکل تخمیر کربوهیدرات‌ها و قند‌ها در روده کوچک باشد، درد‌های استخوانی در سن‌های بالا که ممکن است به دلیل مشکل در جذب کلسیم باشد و حتی ممکن است به شکل پوکی استخوان خود را نشان دهد، یا خشکی چشم که به دلیل کمبود ویتامین آ است و ناباروری، آلزایمر که ممکن است منشأ آن در روده باشد.

این پزشک متخصص با اشاره به اینکه هر کدام از مواد در یک قسمت از روده کوچک جذب می‌شوند، گفت: مثلاً کلسیم، آهن و اسید فولیک در ابتدای روده، ویتامین ب ۱۲ و صفرا در انتها و برخی مواد مثل قند و چربی هم در طول روده جذب می‌شوند، مواد از روده کوچک وارد روده بزرگ می‌شود مگر در شرایط فیستول یا کولون یعنی غذا داخل روده کوچک شده و بدون اینکه مرحله جذبی‌اش را طی کند، یک راه میانبر زده و وارد روده بزرگ شود، یعنی غذا جذب نمی‌شود، کم کم جذب پایین می‌آید و یکی از علائم افرادی که سو جذب دارند این است که کم کم دچار سو تغذیه و لاغر می‌شوند، یکی از مواد مهمی که روزانه با آن کار داریم صفراست، چون در هر غذا که هضم شود صفرا باید دخالت کند و در خارج از بدن هم وجود ندارد.

بابایی با تأکید بر اینکه صفرا را فقط کبد تولید می‌کند، افزود: این ماده در هضم و جذب چربی‌ها دخالت کرده و دوباره جذب می‌شود صفرا را دوباره بدن می‌گیرد تا استفاده کند و یک چرخه دارد، اگر کیسه صفرا را برداریم صفرا در کبد تولید می‌شود چراکه صفرا فقط در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. بحث دیگر چربی‌هاست، چربی‌ها در روده کوچک جذب می‌شوند، بعضی‌ها در هضم و جذب چربی مشکل دارند، در این موارد ما نوع روغن را عوض می‌کنیم، مسئله مهم‌تر در جذب چربی‌ها این است که اگر این هضم و جذب درست نباشد، مدفوع افراد چرب و اسهالی می‌شود، یکی از علائم افرادی که مشکل جذب چربی دارند از اینجاست، البته دچار کمبود ویتامین هم می‌شوند.

وی همچنین اضافه کرد: ماده غذایی دیگر قند است ما انواع قند را می‌خوریم، یعنی چند قند کنار یکدیگر هستند که باید شکسته شوند و به صورت تک قندی درآیند تا جذب شوند، اگر کسی نتواند قند را بشکند دچار اختلال در جذب می‌شود، مثل کسانی که نمی‌توانند شیر بخورند و باید از شیر‌هایی استفاده کنند که این قند را نداشته باشد. مورد دیگر پروتئین‌ها هستند، پروتئین‌ها هم باید شکسته شده تا جذب شوند، آن‌هایی که الکل مصرف می‌کنند به لوزالمعده آسیب وارد شده و نمی‌توانند پروتئین را جذب کنند.

فوق تخصص گوارش و کبد در ادامه در خصوص مهمترین بیماری‌های مربوط به روه کوچک گفت: اولین بیماری سلیاک است، علت شایع آن سو جذب چندین ماده غذایی است که ممکن است در گوارش صورت گیرد، مثل همان حساسیت به گندم، کسانی که دچار این بیماری هستند الگویی مثل کوه یخ دارند یعنی ممکن است سال‌ها علامت گوارشی نداشته باشند، اما شخص دچار کم خونی، آلزایمر، ناباروری و مشکلات مختلف شود. این بیماری ممکن است از ابتدای زندگی مشخص شود و یا در ۶۰ سالگی، یعنی سال‌ها علامت نداشته و خود به خود نشان داده شده، همان پرز‌هایی که گفتیم در جذب ماده غذایی دخالت دارند این پرز‌ها از بین می‌روند، برای شناسایی یک سری آزمایش‌های مختلف وجود دارد که اصلی‌ترین آن نمونه‌برداری از پرز است که با آندوسکوپی مشخص می‌شود.

بابایی همچنین توضیح داد: مسئله دیگر این است که یک قسمت از روده کوچک را خارج کنیم، در این صورت بقیه روده جای آن را پر می‌کند، اما بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد و تا آ ن موقع شخص ممکن است دچار سو جذب و لاغری شود، یکی از بیماری‌های مهم دیگر سندروم بیش از حد باکتری‌هاست، روده بزرگ حداقل ۵۰۰ میکروب دارد، اما در روده کوچک معمولاً میکروب خاصی نداریم، اگر رشد بیش از حد میکروب‌های روده بزرگ در روده کوچک اتفاق بیفتد شخص دچار این سندروم و نفخ، اسهال، ورم و کاهش وزن می‌شود.

فوق تخصص مجاری صفراوی در پایان عنوان کرد: در واقع شاید حرکات روده به دلیل دیابت مشکل پیدا کرده باشد یا اختلال‌های ساختمانی پیدا کرده باشد، که البته با آنتی‌بیوتیک این مشکل حل می‌شود. باید تأکید کنم کسانی که مشکل بیماری‌های روده کوچک دارند نگران نباشند چراکه با راه‌های مختلف مثل آزمایش‌های خونی، تصویربرداری و مهمترین آن نمونه‌برداری شناسایی و مشکلات آن‌ها حل خواهد شد.