جایگاه دوراپزشکی در نظام سلامت ایران/ کارکرد کلینیک مجازی

معاینه از راه دور به کمک ارسال تصاویر رادیولوژی، ارسال سیگنال‌های حیاتی و گزارش‌های متنی و صوتی شرح حال بیمار از یک سو و ارائه دستورات به صورت متن یا صوت و یا در مواردی خاص همچون جراحی از راه دور به صورت فرامین مکانیکی توسط پزشک، چرخه یک عملیات پزشکی از راه دور را تشکیل می‌دهد.

آنچه امروزه به عنوان پزشکی از راه دور یا تله مدیسن می‌شناسیم، از دهه ۱۹۵۰ آغاز شد. زمانی که چند سیستم بیمارستانی و مرکز درمانی دانشگاهی شروع به یافتن راه‌هایی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات و تصاویر از طریق تلفن داشتند. در یکی از اولین موفقیت‌ها، دو مرکز درمانی در پنسیلوانیا توانستند تصاویر رادیولوژی را از طریق تلفن ارسال کنند.

در آغاز، پزشکی از راه دور بیشتر برای ارتباط پزشکان و متخصصان در دو مکان متفاوت استفاده می‌شد. در طول چندین دهه بعد، تجهیزات لازم برای انجام ویزیت‌های از راه دور گران‌قیمت و پیچیده بودند، بنابراین استفاده از این روش، گرچه در حال رشد بود، اما محدود بود.

اجرای طرح دوراپزشکی از اواخر سال گذشته به صورت پایلوت در چند استان کشور کلید خورد و قرار شد بعد از ارزیابی‌های نقاط ضعف و قوت طرح، دوراپزشکی در نظام سلامت کشور اجرایی شود.

بر اساس اعلام وزارت بهداشت، با این شیوه قرار است بیمار ابتدا توسط پزشک مرکز مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که لازم بود پزشک متخصص مشورت دهد، آنگاه از طریق دستگاه‌هایی که در بستر الکترونیک در اختیار متخصصین قرار دارد، پزشک سطح یک با پزشک سطوح بالاتر به شکل برخط ارتباط گرفته و مشاوره لازم را دریافت کند.

این طرح در مناطق صعب‌العبور و نقاطی که فاصله زیادی با مراکز درمانی بزرگ‌تر دارند اجرا می‌شود، البته در مواقع زمانی خاص مانند شب‌ها که ممکن است پزشک عمومی (در مراکزی که بیتوته پزشک دارند) و یا در زمان دهگردشی نیاز به مشورت پزشک متخصص و فوق‌تخصص داشته باشد و ضرورتی هم نداشته باشد که بیمار به بیمارستان ارجاع شود نیز از طرح دوراپزشکی استفاده شود.

در همین راستا، سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت، به اهمیت اجرای طرح دوراپزشکی در حوزه درمان اشاره کرد و گفت: در معاونت درمان روی بحث دوراپزشکی تاکید داریم، چرا که می‌تواند بسیاری از مشکلات را رفع کند. به عنوان مثال در بسیاری از موارد در مناطق محروم نیاز نیست که پزشک مستقر باشد. زیرا ممکن است تعداد موارد مراجعه آنقدر کم باشد که به صلاح و صرفه نباشد که پزشک مستقر شود. بنابراین با مراجعه بیمار، پزشک می‌تواند از طریق دوراپزشکی ویزیت را انجام دهد و اگر نیاز به اقدام درمانی بود، اعزام انجام شود.

وی با بیان اینکه اجرای دوراپزشکی در برخی رشته‌های پزشکی راحت‌تر است، گفت: مانند حوزه روانپزشکی و حوزه‌هایی که مصاحبه‌محور است، اما در حوزه‌هایی که معاینه لازم است یا بر اساس دستگاه تشخیص انجام می‌شود، نیاز به زیرساخت‌های بیشتری در این حوزه است.

راه اندازی کلینیک مجازی در راستای دوراپزشکی

علی گنجعلی خان مدیر تعالی بالینی و امور بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی تهران، با عنوان این مطلب که راه اندازی کلینیک مجازی از سال گذشته آغاز شده است، برنامه آینده این کلینیک را رسیدن به مرحله دوراپزشکی دانست و گفت: برای ایجاد زیرساخت آنلاین بسیاری از تخصص‌ها از جمله پاتولوژی، رادیولوژی و…، و ویزیت‌های آنلاین IPD به منظور توسعه واحد گردشگری سلامت در حال برنامه ریزی هستیم.

وی با اعلام ۲ میلیون ویزیت سالانه در درمانگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، افزود: در بسیاری از بیماری‌ها مانند دیابت، ام اس و…، بیمار نیاز به ویزیت پزشک ندارد و فقط لازم است داروهای او به صورت دوره‌ای تجویز شود در این موارد کلینیک مجازی می‌تواند بسیار مفید باشد. بر این اساس در نظر داریم تا پایان امسال ۱۰ درصد ویزیت‌ها به صورت مجازی انجام شوند.

محمدمهدی ناصحی مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران، با عنوان این مطلب که طرح دوراپزشکی در نظام شبکه و پزشکی خانواده دیده شده و بستر کاملاً آماده است، گفت: باید تعرفه‌ها را در شورای عالی بیمه تصویب کنند. البته نشست‌هایی در این خصوص داشته‌ایم اما هنوز نهایی نشده است. این طرح باید به اجبار وارد سیستم شبکه شود تا بتوانیم در شهرهایی که پزشک فوق تخصص و متخصص وجود ندارد، خدمات را ارائه دهیم. در برخی از رشته‌ها به طور کامل به صورت دوراپزشکی می‌توانیم درمان را انجام دهیم و خدمت ارائه شود.

سعید ناطقی معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران، راه اندازی کلینیک مجازی را یکی از چالش‌ها و ضروریات نظام سلامت دانست و گفت: کلینیک مجازی نیاز جامعه است و با توجه به ترافیک و حوادث جاده‌ای ترجیح مردم بر پرهیز از ترددهای غیرضروری است.

وی، پزشکان را رکن اصلی تداوم فعالیت کلینیک مجازی دانست و افزود: با تمهیداتی که در نظر گرفته شده فعالیت همکاران در این کلینیک به صرفه خواهد بود و دریافتی آنان شامل کسورات معمول نمی‌شود و درآمد حاصل از ویزیت‌های مجازی به سرعت بین همکاران توزیع می‌شود.

بیشتر بخوانید:

۶ بیماری مهم که چشم‌ها در مورد آنها هشدار می‌دهند

مغز تازه پدرها پس از بچه‌دار شدن تغییر می‌کند

۳۵۲۳۶